Tanach

07.01.2007.

Stary Testament jest natchnionym przez Boga Pismem Świętym. Bóg uczynił Żydów kustoszami Swego objawienia zawartego w Starym Testamencie. Żydzi wzięli pierwsze hebrajskie litery nazw trzech podziałów hebrajskiej Biblii: "Torah" (hebr. "Zakon"), "Nebiim" (hebr. "Prorocy") i "Kethubim" (hebr. "Pisma"), i stworzyli słowo nie posiadające znaczenia jako nazwę dla żydowskiej Biblii (Starego Testamentu) - "Tanach" (litera "k" wymawiana jest jak "ch" przy końcu wyrazu, stąd nazwa "Tanach", a nie "Tanak"). Poza "Tanach" przyjęte są jeszcze cztery inne nazwy dla określenia Pisma Świętego: "Mikra" (hebr. "czytanie", w związku z odczytywaniem Biblii w synagogach), "Sefer Hasefarim" (hebr. "Księga nad Księgami"), "Kitwej Hakodesz" (hebr. "Pismo Święte") oraz "Esrim we`Arbaa" (hebr. "24 księgi", gdyż hebrajska Biblia składa się z 24 ksiąg, choć z 39 tytułów). Istnieje, zarządzony przez Boga, podział ksiąg Starego Testamentu na trzy podziały. Księgi biblijne zostały przez Boga wyznaczone do ich odpowiednich podziałów na zasadzie urzędowego stosunku ich pisarzy do Boga. Taki jest porządek ksiąg w oryginale hebrajskim: I - "Torah" (hebr. Zakon) - obejmuje Pięcioksiąg Mojżeszowy. Mojżesz miał zupełnie wyjątkową pozycję przed Bogiem jako prawodawca i dlatego księgi przez niego napisane są zupełnie osobno umieszczone jako niezrównane - "Torah". 1 Księga Mojżeszowa - tradycyjnie w języku polskim nazywana Księgą Rodzaju, co jest tłumaczeniem nazwy greckiej "Genezis" i hebrajskiej "Toldot" ("rodowód", "początek", "źródło"). W tradycji hebrajskiej używa się jako nazwy pierwszego słowa tej księgi "Bereszit". Księga opowiada w rozdziałach 1-11 o stworzeniu, o raju, o dziejach pierwszych ludzi, o rozwoju grzechu przez Kaina, potopie i ludach ziemi w drzewie genealogicznym. W rozdziale 11 przechodzi do przodków Abrahama, którego dzieje opisują rozdziały 12-25, a następne 25-36 opowiadają o Izaaku, 37-50 o Jakubie i jego dwunastu synach. 2 Księga Mojżeszowa - tradycyjnie w języku polskim nazywana Księgą Wyjścia, co jest tłumaczeniem nazwy greckiej "Exodus". Tradycja hebrajska zatrzymuje jako nazwę księgi pierwsze jej słowa: "Weelle szemot". Księga z początku przedstawia życie Mojżesza, jego młodość, powołanie na przywódcę narodu i wyzwolenie Izraela z niewoli egipskiej. Następnie opisuje wędrówkę Izraelitów aż do Synaju. Rozdziały 19-40 zawierają ustawodawstwo Boże z dekalogiem (rozdział 20). Rozdziały 20-23 są tzw. kodeksem przymierza, a rozdziały 25-31 oraz 35-40 zawierają przepisy związane z Przybytkiem. 3 Księga Mojżeszowa - tradycyjnie w języku polskim nazywana Księgą Kapłańska, co jest tłumaczeniem nazwy greckiej "Leuitikon". W tradycji hebrajskiej księga ta nie ma osobnej nazwy poza pierwszymi jej słowami: "Wajjikra". Rozdziały 1-7 zawierają przepisy związane z ofiarami, rozdziały 8-10 opisują powołanie Aarona i jego synów do kapłaństwa, następne rozdziały 11-15 to przepisy dotyczące czystości rytualnej. Rozdział 16 omawia święto Dnia Pojednania. Rozdziały 17-26 są tzw. kodeksem świętości, zaś rozdział 27 jest dodatkiem o ślubach i dziesięcinach. 4 Księga Mojżeszowa - tradycyjnie w języku polskim nazywana Księgą Liczb, co jest tłumaczeniem nazwy greckiej "Numeri". Hebrajska nazwa jest zaczerpnięta z najważniejszego zwrotu pierwszego swego wiersza: "Be midbar" ("na pustyni"). Księga z początku przedstawia ostatnie zarządzenia Mojżesza i wydarzenia na pustyni Synaj. Następne rozdziały 10-36 opisują wędrówkę do Ziemi Obiecanej. W opowiadanie wpleciona jest historia o Balaamie (rozdziały 22-24). 5 Księga Mojżeszowa - tradycyjnie w języku polskim nazywana Księgą Powtórzonego Prawa, co jest tłumaczeniem nazwy greckiej "Deuteronomium". W tradycji hebrajskiej nazwę stanowi pierwszy rzeczownik początkowego zdania księgi: "Haddebarim". Księga rozpoczyna się mową Mojżesza o przeszłości, cudownych rządach Bożych i opiece wraz z napomnieniem do przestrzegania przykazań Bożych i ostrzeżeniem przed bałwochwalstwem (rozdziały 1-5). W rozdziałach 5-11 znajduje się druga mowa Mojżesza o przestrzeganiu Zakonu z zapowiedzią kary za nieprzestrzeganie Prawa lub błogosławieństwa za jego wypełnianie. Księga w swojej głównej części (rozdziały 12-26) zawiera kodeks. W rozdziałach 27-30 są mowy końcowe, wzywające do wypełnienia Zakonu pod groźbą klątwy, z obietnicą miłosierdzia Bożego. W rozdziałach 31-34 czytamy o ostatnich chwilach Mojżesza. Rozdział 32 zawiera jego pieśń, a 33 błogosławieństwo. II - "Nebiim" (hebr. Prorocy) - obejmujący księgi spisane przez proroków. Pisarze tych ksiąg byli z powołania prorokami, tzn. należeli do rzędu proroków i księgi ich są zgrupowane osobno w odróżnieniu od wszystkich innych. Ten podział jest dodatkowo podzielony na dwie części: 1). Wcześni Prorocy - (hebr. "Nebiim risonim") (1) Księga Jozuego - w języku hebrajskim księga nazywa się "Jehoszua" (hebrajskie imię Jehoszua znaczy: Jahwe jest wybawieniem, Jahwe pomaga, zbawca). Cała księga Jozuego dzieli się na trzy części. Rozdziały 1-12 opowiadają o podboju Ziemi Obiecanej, rozdziały 13-22 o podziale ziemi pomiędzy dwanaście plemion Izraela. Końcowe rozdziały 23 i 24 opisują ostatnie chwile życia Jozuego. (2) Księga Sędziów - jej hebrajska nazwa to: "Szofetim". We wstępie księga opowiada o powolnym uporządkowywaniu ziemi Izraela. Jednakże po śmierci Jozuego nastąpiło odstąpienie ludu od Prawa Bożego, wskutek czego naród spotkały kary. Pokutujący Izrael uzyskiwał wybaczenie i pomoc Boga, który dawał mu sędziów. I właśnie główna część księgi (rozdziały 2-16) przedstawia czyny Otniela, Ehuda, Baraka, Gedeona, Jefty i Samsona, oraz tzw. małych sędziów: Samgara, Toli, Jaira, Ibcana, Elona i Abdona. Rozdziały 17 i 18 opowiadają o założeniu przybytku w Dan. Rozdziały 19-21 przedstawiają zbrodnię obywateli miasta Gibea i karę, jaka ich spotkała z rąk całego narodu. (3) Księga Rut - (imię Rut znaczy: przyjaźń, przyjaciółka Boża). Księga w formie noweli opowiada historię Moabitki Rut, która okazała wielkie przywiązanie do Prawa Bożego. (4) Księgi Samuela - w tekście oryginalnym pierwotnie była to jedna księga. Podziału jej na dwie części dokonała Septuaginta. W hebrajskim nazewnictwie księgi nazywają się: "Szemuel alef" (pierwsza) i "Szemuel bet" (druga). Hebrajskie imię Samuel oznacza: od Boga uproszony, wysłuchany. Pierwsza Księga Samuela w rozdziałach 1-12 przedstawia dzieje proroka Samuela wraz z opowiadaniem o upadku radu kapłańskiego Helego. W tym też czasie powstało Królestwo Izraela. Rozdziały 13-31 to zapis dalszych dziejów Samuela połączonych z pierwszymi latami działalności Dawida. Druga Księga Samuela w rozdziałach 1-21 przedstawia dzieje Dawida, a rozdział 22 jest psalmem dziękczynnym Dawida (Psalm 18). Rozdział 23 zawiera ostatnie słowa Dawida i listę jego bohaterów, 24 zaś podaje spis ludności i jego następstwa. (5) Księgi Królewskie - w tekście oryginalnym pierwotnie była to jedna księga. Jej podziału na dwie części dokonała dopiero Septuaginta. Tradycja hebrajska nazywała je Księgą Królów. W hebrajskim języku: "Melachim alef" (pierwsza) i "Melachim bet" (druga). Pierwsza Księga Królewska w rozdziałach 1-11 opowiada o ostatnich dziejach Dawida, a następnie o jego synu Salomonie. Od rozdziału 12 zaczyna się uporządkowana chronologicznie historia obu królestw (izraelskiego i judzkiego), które kończą się w Drugiej Księdze Królewskiej w rozdziale 17, gdzie znajduje się opis upadku Samarii. Następne rozdziały 18-25 podają opis dziejów królestwa judzkiego aż do zburzenia Jerozolimy i uwolnienia króla Jojachina z niewoli babilońskiej. Dodatkowo podane są biografie proroków: Eliasza (1 Król. 17-2 Król. 2), Elizeusza (2 Król. 3-13), Izajasza (2 Król. 18-20) i innych mniejszych. 2). Późni Prorocy (hebr. "Nebiim aharonim") (1) Księga Izajasza - w hebrajskim "Jeszaja" (hebrajskie imię Jeszaja oznacza: Zbawieniem jest Jahwe, Bóg moje zbawienie). W rozdziałach 1-12 są mowy o Judei i Jerozolimie, 13-23 zawierają piętnaście wyroków o ludach obcych, 24-27 to tzw. apokalipsa, opisująca sąd świata i nastanie nowego wieku w Jerozolimie, 28-33 to wyroki na Samarię, przeciw kapłanom i złym doradcom królewskim, a także pieśń ufności w Bogu. Rozdziały 34 i 35 zapowiadają bliski sąd Boży i są zwrócone przeciwko Edomowi. Następne rozdziały 36-39 są dodatkiem historycznym opisującym wydarzenia za czasów króla Ezechiasza. Rozdziały 40-48 stanowią tzw. księgę pociech dla Izraela i mówią o dawcy zbawienia, o pośredniku i ludzie zbawionym. Rozdziały 49-54 są przez wielu nazywane "piątą ewangelią", gdyż traktują o istocie zbawienia. Dalsze rozdziały opowiadają o bliskim zbawieniu, którego przyśpieszenie zależy od wierności Zakonowi. W rozdziale 58 czytamy o fałszywym i prawdziwym poście i szabacie. Rozdział 59 mówi o powszechnej grzeszności, o wyznaniu grzechów i zesłaniu Odkupiciela. Rozdziały 60-62 traktują o chwale Syjonu, następne 63-65 są modlitwą pokutną ludu i prośbą o zmiłowanie i wysłuchanie. Rozdział 66 jest zapowiedzią błogosławionych czasów przyszłych. (2) Księga Jeremiasza - w hebrajskim "Jirmeja" (hebrajskie imię Jirmejahu oznacza: wywyższony od Jahwe). Księga jest ułożona chronologicznie: rozdział 1 opowiada o powołaniu proroka, rozdziały 2-29 to groźby i napomnienia dla ówczesnych królów, rozdziały 30-35 to tzw. księga pocieszenia zawierająca obietnicę ponownego zgromadzenia Izraela po rozproszeniu, odbudowę kraju i zawarcie nowego przymierza. Następne rozdziały 36-45 to biografia proroka Jeremiasza za czasów ostatniego króla izraelskiego Sedekiasza. Rozdziały 46-51 zawierają dziesięć proroctw o ludach pogańskich. Rozdział 52 jest dodatkiem historycznym o uprowadzeniu króla Sedekiasza do Babilonu i zburzeniu Jerozolimy. (3) Treny Jeremiasza - zwana w języku polskim także Lamentacje Jeremiaszowe, co jest tłumaczeniem greckich nazw "Threnoi" i "Lamentationes". Tradycja hebrajska nazywa tę księgę: "Eka", od pierwszego słowa, lub: "Qina", ze względu na rodzaj literacki. Wzruszające treny podejmują następujący temat: zburzenie Świątyni i upadek Jerozolimy. (4) Księga Ezechiela - w hebrajskim "Jechezekel" (hebrajskie imię Jechezqel oznacza: Bóg jest mocny). Rozdziały 1-24 są to mowy o upadku Jerozolimy, który jest karą za niewierność ludu. Następne rozdziały 25-32 to mowy przeciwko sąsiednim ludom pogańskim, które wrogo zachowywały się wobec Żydów. Rozdziały 33-39 to proroctwa o nadchodzącym czasie łaski dla Izraela, nowym przymierzu i zmartwychwstaniu ludu. Rozdziały 40-48 to symboliczny opis nowej Jerozolimy i nowej Świątyni Bożej. (5) Księga Ozeasza - w hebrajskim "Hoszea" (hebrajskie imię Hoszea jest skrótem znanego imienia Jehoszua oznaczającego: Jahwe jest wybawieniem). Rozdziały 1-3 przedstawiają małżeństwo proroka (niewierność żony, ukaranie i jej nawrócenie) jako niewierność ludu izraelskiego. Rozdziały 4-14 zawierają liczne groźby i mowy pouczające o sądzie za liczne grzechy Izraela. (6) Księga Joela - w hebrajskim "Joel" (hebrajskie imię Joel oznacza: Jahwe jest Bogiem). Księga jest proroctwem o "dniu Jehowy". Zapowiada również zbawienie ludu i zawarcie nowego przymierza. (7) Księga Amosa - w hebrajskim "Amos" (hebrajskie imię Amos oznacza: mocny). Rozdziały 1-6 to mowy przeciwko Judzie, Izraelowi i sześciu sąsiednim ludom. Rozdziały 7-9 to wizje, których treścią jest upadek państwa izraelskiego, zakończone zapowiedzią odnowy w czasach Mesjasza. (8) Księga Abdiasza - księga ta nosi tytuł "Widzenie Abdiasza", po hebrajsku "Owadia" (hebrajskie imię Abdiasz oznacza: Czciciel Jahwe). Jest to najmniejsza z ksiąg prorockich. Księga zawiera groźbę przeciw Edomitom z powodu ich zbrodni dokonanych na Jerozolimie. Kończy się zapowiedzią odrodzenia Izraela. (9) Księga Jonasza - po hebrajsku "Jona" (hebrajskie imię Jonasz oznacza: Gołąb). Księga Jonasza opowiada historię o mieszkańcach miasta Niniwy. Bóg postanowił zniszczyć Niniwę, ale wcześniej posłał do jej mieszkańców proroka z wezwaniem do pokuty, której się oni poddają. Dodatkowo opisane są przeżycia Jonasza, gdy został połknięty przez wielką rybę. (10) Księga Micheasza - po hebrajsku "Micha" (hebrajskie imię Mikajah oznacza: Kto jest jak Jahwe). Rozdziały 1-3 omawiają upadek królestwa izraelskiego. Rozdziały 4 i 5 przedstawiają piękną przyszłość odrodzenia Izraela i przyjścia Mesjasza, którego narodzenie zapowiadane było w Betlejem. Rozdział 6 jest dialogiem Boga z Izraelem na temat niewierności ludu. Rozdział 7 zapowiada nadzieję wybawienia "resztki" ocalonych z Izraela i odnowę ich państwa. (11) Księga Nahuma - po hebrajsku "Nachum" (hebrajskie imię Nechemiach oznacza: Jahwe pociesza). Księga zapowiada nadejście dnia kary Bożej na Niniwę. (12) Księga Habakuka - po hebrajsku "Chabakuk" (od greckiego "Ambakum" oznaczającego: otaczający, uścisk miłości). Księga jest odpowiedzią na pytanie proroka: "Czemu przypatrujesz się przewrotnym - milczysz, gdy bezbożny pożera sprawiedliwszego od siebie?". Zapowiada karę dla złośników i wzywa sprawiedliwego do wiary. (13) Księga Sofoniasza - po hebrajsku "Sefania" (hebrajskie imię Sefanjah oznacza: Jahwe ochronił). Księga przepowiada "dzień Jehowy" nad całą ziemią. W końcowej części zawiera nadzieję i obietnicę pomocy Bożej i pokoju dla Jerozolimy w czasach ostatecznych. (14) Księga Aggeusza - po hebrajsku "Chaggaj" (hebrajskie imię Chaggaj oznacza: świąteczny). Prorok w czterech mowach wzywa Izraelitów do odbudowy Świątyni w Jerozolimie. (15) Księga Zachariasza - po hebrajsku "Zecharia" (hebrajskie imię Zacharyjasz oznacza: na którego wspomni Jahwe). W rozdziałach 1-6 znajduje się osiem wizji o przyszłości Izraela i odbudowie Jerozolimy. Po tym wstępie, w głównej części księgi, prorok przechodzi do spraw moralnych, wzywając do odnowy życia religijnego. W rozdziałach 9-14 jest mowa o czasach panowania Mesjasza. (16) Księga Malachiasza - po hebrajsku "Malachi" (hebrajskie imię Maleakjah oznacza: poseł Jahwe). Prorok stara się w tej księdze wyrwać Izrael z obojętności religijnej. W rozdziale 1 surowo potępia kapłanów za ich przewinienia. Następnie przeciwstawia się mieszanym małżeństwom i inne grzeszne uczynki. W rozdziale 3 i 4 omawia proroczo "dzień Jehowy", sprawę nagrody i kary, oraz zapowiada przyjście Eliasza przed nadejściem sądu Bożego. III - "Kethubim" (hebr. Pisma) - obejmujący księgi spisane przez ludzi, nienależących do rzędu proroków. (1)Księga Psalmów - nazwa księgi pochodzi z greckiego i łacińskiego określenia "psalmos" / "psalmus" i odpowiada hebrajskiemu "mizemor". Jest to najpiękniejszy zbiór religijnej poezji żydowskiej, będący odpowiedzią jednostki i społeczności wiernych na działanie Boga w historii narodu i sercu jednostki. Zawiera on hymny, modlitwy dziękczynne i błagalne oraz pieśni religijne. (2) Księga Przypowieści - w języku polskim znana też jako Księga Przysłów. W hebrajskim nazwana jest "Meszalim", co określa pouczenie religijne lub moralne, wyrażone językiem sugestywnym, obrazowym. W formie porównań, alegorii, przysłów i przypowieści księga ta przedstawia liczne prawdy życiowe. Dzieli się na osiem części, z których każda ma swój tytuł. (3) Księga Ijoba - (hebrajskie imię Ijob oznacza: prześladowany, znienawidzony). Jest to przepiękny poemat epiczno-dydaktyczny, wykazujący na przykładzie Ijoba, jak wierzący mimo cierpienia i różnych udręczeń może w pokorze zachować wierność i posłuszeństwo Bogu. (4) Pieśń Salomonowa - w języku polskim znana też jako Pieśń nad pieśniami. Jest to poemat składający się z kilku scen i dialogów pieśni, powiązanych myślą przewodnią o żarliwej miłości dwojga narzeczonych, oblubieńca i oblubienicy. (5) Kaznodzieja Salomonowy - w języku polskim znana też jako Księga Koheleta. W hebrajskim zwana "Kohelet". Kohelet nie jest to imię własne, lecz oznaczenie urzędu lub funkcji mędrca przemawiającego na zebraniu. Dwanaście rozdziałów podejmuje się rozważenia tematów śmierci, sądu, sprawiedliwości Bożej, nieużyteczności wszystkich ludzkich dążeń i innych codziennych spraw życia wierzących. (6) Księga Estery - (hebrajskie imię Estera oznacza: gwiazda, skryta). Jest to historyczna opowieść o cudownym ocaleniu narodu żydowskiego od zagłady. (7) Księga Daniela - (hebrajskie imię Daniel oznacza: Bóg jest moim sędzią). W rozdziałach 1-6 opisane są dzieje czterech żydowskich młodzieńców na dworze króla babilońskiego. W tym czasie prorok wyjaśnia symboliczne sny Nabuchodonozora. Rozdziały 7-12 to cztery wizje o przyszłych losach narodu, o czasie przyjścia Mesjasza, o utrapieniu, o ustanowieniu Królestwa Bożego i zmartwychwstaniu. (8) Księga Ezdrasza - (hebrajskie imię Ezdrasz oznacza: pomocnik). Rozdziały 1-6 mówią o powrocie Żydów z niewoli babilońskiej i odbudowaniu Świątyni. Rozdziały 7-10 opisują powrót drugiej fali Żydów i rozpoczęcie reformy religijnej Ezdrasza. (9) Księga Nehemiasza - (hebrajskie imię Nehemijasz oznacza: Jahwe pociesza). Rozdziały 1-7 opowiadają o odbudowie murów Jerozolimy. Rozdziały 8-13 opisują działalność religijno-społeczną Nehemiasza. (10) Księgi Kronik - w hebrajskim oryginale stanowiły one jedną księgą nazywaną: "Dibre Hajjamim" (hebr. "wydarzenia dni"). Treść ksiąg to dzieje żydowskie od stworzenia świata do końca niewoli babilońskiej. Współcześnie Stary Testament liczy 39 ksiąg, jednakże w starożytności hebrajska Biblia miała 24 ksiąg. Ta mała liczba ksiąg wynikała z połączenia w jedną księgę następujących par ksiąg: 1 i 2 Księgi Samuelowej, 1 i 2 Księgi Królewskiej, 1 i 2 Księgi Kronik, Księgi Ezdrasza oraz Księgi Nehemiasza. Jednocześnie w jedną księgę połączonych było dwanaście ksiąg Mniejszych Proroków. W czasach Jezusa (koniec I wieku p.n.e.) uczeni w Piśmie zredukowali sztucznie liczbę ksiąg Biblii do 22. Połączyli oni razem Księgę Ruty z Księgą Sędziów i Treny Jeremiaszowe z Księgą Jeremiasza. Uczynili to, aby mieć tyle ksiąg Pisma Świętego ile jest liter w hebrajskim alfabecie - 22. Stało się więc to dla powodu zupełnie sztucznego. Nowoczesne wydania hebrajskiego Pisma Świętego zazwyczaj umieszczają Treny Jeremiaszowe i Księgę Ruty w części "Kethubim" (hebr. Pisma). Jednak jest to sprzeczne z Bożym podziałem Pisma Świętego pod względem urzędowego stosunku pisarzy do Boga. Autorem Księgi Ruty był Samuel (napisał również Księgę Jozuego i Księgę Sędziów). Był on z powołania prorokiem. Jego zawodem nie było bycie gospodarzem, pasterzem lub królem. Podobnie Jeremiasz (autor Trenów Jeremiaszowych), został powołany przez Boga do urzędu proroczego (Jeremiasz 1:1-10). Księgi te powinny więc znajdować się w dziale "Nebiim" (hebr. Prorocy). Powyższa zmiana nastąpiła w sposób następujący: jest pięć ksiąg (Księga Estery, Księga Ruty, Pieśń Salomonowa, Treny Jeremiaszowe i Kaznodzieja Salomonowy), które Żydzi składają w jeden zwój ze względu na wygodę, by czytać je w czasie pewnych świąt. Kiedy nie składali ich razem w oddzielny zwój, większość z nich należała do części "Kethubim" (hebr. Pisma). Dla wygody wyciągali oni z części "Nebiim" (hebr. Prorocy) Księgę Ruty i Treny Jeremiaszowe i łączyli je z pozostałymi trzema, aby wygodnie odczytywać zwój bez zbytniego jego skręcania. Gdy te księgi są razem w osobnym zwoju, to Żydzi nazywają je "Migilloth", czyli zwój odłączony. Pierwotnym językiem Starego Testamentu jest język hebrajski. Małymi wyjątkami są fragmenty w języku aramejskim zachodnim, czasami nazwanym językiem chaldejskim, czyli w języku semickim bardzo zbliżonym do hebrajskiego. Tymi fragmentami są następujące wyjątki: z Księgi Jeremiasza10:11, z Księgi Ezdrasza 4:8-6:18, i 7:12-26, oraz z Księgi Daniela 2:4-7:28. Oryginalne manuskrypty hebrajskich Pism oczywiście zaginęły z powodu spustoszeń czasów. Zaginęło również wiele ich kopii. Dodatkowo wiele zostało zniszczonych przez Nabuchodonozora i Antiochusa Epifanesa. Były one jednak pieczołowicie chronione przez Żydów, i doszły do nas w większej czystości niż wiele innych dzieł starożytnej literatury. Jednym z powodów, dla których nie mamy więcej starożytnych rękopisów Pism hebrajskich jest działalność masoretów (żydowskich uczonych). Pracowali oni w okresie od 150 roku n.e. do około 900 roku n.e. nad wydaniem możliwie najczystszego i najmniej skażonego tekstu Pism hebrajskich, jakie mogli przygotować. Po ukończeniu swojej pracy, za ogólną zgodą zniszczono wszystkie pozostałe kopie. Dlatego jedynym pozostałym tekstem, jest tekst najstarszego manuskryptu hebrajskiego Starego Testamentu pochodzącego z około 925 roku (jest on przechowywany w Muzeum Brytyjskim). Pierwotnie tekst hebrajski był pisany całkowicie w spółgłoskach. Żydowscy uczeni (masoreci) dodali do tego tekstu kropki, które zastępują samogłoski. W ten sposób ujednolicili sposób czytania i rozumienia tekstu Pisma Świętego. Dodatkowo opracowali oni liczne uwagi i komentarze do tekstu, zawarte w uzupełniających pracach żydowskich uczonych z tego okresu (Massorah). Księgi w języku hebrajskim były spisywane na zwojach w ten sposób, że można je było zwijać z jednego do drugiego zwoju w miarę jak ktoś przechodził z jednego ustępu do drugiego ustępu, i z jednej księgi do drugiej księgi. Obydwa końce pergaminu (bardzo cienko spreparowane skórki zwane pergaminem, a później papier robiony z liści papirusu) były okręcone naokoło kija o kształcie cylindrycznym, który przechodził około sześciu cali od swych końców poprzez środek wyciętych podobnych do dysków kawałków drewna od czterech do dziesięciu cali średnicy i grubości około 3/4 cala. One służyły jako "zakończenia księgi", trzymając bezpiecznie pomiędzy sobą manuskrypty, podczas gdy sześć cali wystających kijów służyły do oparcia rączki dla zwoju, a jednocześnie jako środki do skręcania i rozkręcania zwojów. Zwoje takie znajdują się w każdej synagodze. Skóry pergaminów są mocno i w sposób artystyczny z sobą połączone. Niektóre zwoje, zwłaszcza zawierające całość hebrajskiego Starego Testamentu, są długie nawet na 91 metrów. Stąd wynika konieczność nakręcania manuskryptów z jednego na drugi zwój. Zwoje były zapisywane kolumnami biegnącymi obok siebie od góry do dołu. Tekst hebrajski pisze się z prawej do lewej strony. Początkowo, i przez długie wieki, tekst nie był dzielony na rozdziały lub wiersze. Nie czyniono również przerw dla rozdzielania słów, zdań i paragrafów. Wszystkie kopie były pisane oczywiście ręcznie przez uczonych. Wynalazek druku powstał w 1440 roku. Wkrótce potem, w 1482 roku ukazał się w Bolonii (Włochy) drukowany w częściach Pięcioksiąg Mojżeszowy ("Torah", hebr. Zakon). Następnie w 1485 roku wydrukowano w Soncino (Włochy) wcześniejszą część "Nebiim" (hebr. Proroków), a w 1486 roku późniejszą część "Nebiim". Na przełomie 1486 i 1487 roku ukazała się drukiem w Neapolu (Włochy) "Kethubim" (hebr. Pisma). Pierwsze wydanie całości Starego Testamentu ukazało się w 1488 roku w Soncino (Włochy), zredagowane przez Abrahama ben Chajim de Trutore. Drugie wydanie ukazało się w Neapolu w latach 1491-1493, trzecie wydanie w Brescia (Włochy) w 1494 roku, czwarte wydanie w Pesaro (Włochy) w latach 1511-1517. Pierwsze wydanie Rabinicznej Biblii (zredagowane przez Feliksa Pratensis) zostało wydane przez Bomberga w Wenecji w 1517 roku. Drugie wydanie ukazało się też w Wenecji w latach 1524-1525. Najlepsze wydanie hebrajskiego Starego Testamentu (zredagowane przez Ginsburga) ukazało się w 1894 roku w Londynie (Anglia). Drugie co do swej wartości (zredagowane przez Rittela) ukazało się w latach 1905-1906 w Lipsku (Niemcy). Ciekawą pozycją jest również "Biblia Hebraica" (z uwzględnieniem odkryć w Qumran) wydana z 1945 roku w Stuttgartcie (Niemcy). Najbardziej wartościowym ze wszystkich tłumaczeń jest "Septuaginta", będąca greckim przekładem Starego Testamentu z hebrajskiego oryginału. Tradycja przekazała, że tłumaczenia dokonało 72 żydowskich uczonych w Aleksandrii, w Egipcie (nazwę zaś "Septuaginta" użyto dla zaokrąglenia sumy i pochodzi ona od nazwy "70" po łacinie). Pracę rozpoczęli oni w 285 roku p.n.e. na rozkaz Ptolemeusza Filadelfa, który chciał mieć taki przekład w bibliotece w Aleksandrii. Przekład ten ma wiele błędów i nieścisłości, np. w 1 Księdze Mojżeszowej okresy chronologiczne są dłuższe niż w tekście hebrajskim. Hebrajski Stary Testament liczy obecnie 39 ksiąg. Jest to w sumie 929 rozdziałów zawierających 23 214 wierszy z 592 439 słowami. Liczba użytych liter sięga cyfry 2 728 110. Środkową księgą są Przypowieści Salomonowe, środkowym rozdziałem jest Ijob 29, środkowym wierszem jest 2 Kronik 20:17. Najkrótszym wierszem w Starym Testamencie jest 1 Kronik 1:25. APOKRYFY Apokryfy, których strażnicy wyroczni Bożych Starego Testamentu nigdy nie uznawali za część kanonu i które dlatego też częścią kanonu nie mogą być, przez samą swą zawartość okazują, iż nie są godne by należeć do kanonu. Księgi Tobiasza (aram.-hebr. Tobi) i Judyty (zachowana wyłącznie w opracowaniu greckim) zawierają wiele geograficznych, chronologicznych i historycznych błędów. Popierają one także niektóre przesądy i błędne mniemania. Księgi Mądrości Salomonowych i Mądrości Syracha, choć zawierają wiele pięknych rzeczy, głoszą moralność głównie opartą na opurtunizmie i niezgodne są ze świętością Boga. Ich mądrość to nie mądrość Salomona, lecz mądrość aleksandryjska. Preegzystencja dusz z ich przeznaczeniem określonym przed urodzeniem jest jedną z jego nauk (Księga Mądrości 8:19,20). Księga ta uczy, że ciało materialne jest uznane za ciężar i przeszkodę dla duszy (9:15). Ona naucza o dziwach, zamiast nauczać o cudach. Dodane tam są też zupełnie niewiarygodne szczegóły, gdy chodzi o plagi egipskie (16:17). Zamordowanie Abla przez Kaina jest podane fałszywie jako przyczyna potopu (10:4). Salomon nie mógł być autorem tej księgi, gdyż mówi ona, że Izrael był pod władzą swych nieprzyjaciół, poza tym jest ona napisana po grecku. Mądrości Syracha wśród wielu dobrych rzeczy uczą także następujących błędów: że dawanie jałmużny odkupuje grzechy (3:30), że nie należy okazywać wspaniałomyślności wobec złych ludzi (12:4-7), że można być okrutnym wobec niewolników (33:26,28), że należy nienawidzić Samarytanów (50:25,26), że oportunizm może zastępować sprawiedliwość (38:17). Księga Barucha, którą rzekomo się uważa za napisaną przez towarzysza Jeremiasza, cytuje z Daniela i Nehemiasza, z których jeden pisał o 70 lat, a drugi o 200 lat później! Księga ta jest też napisana po grecku. Mówi ona, że Baruch był wzięty do Babilonu, podczas gdy Biblia wyraźnie oświadcza, że udał się on z Jeremiaszem do Egiptu (Księga Jeremiasza 43:6). W Księdze Barucha mówi się też o Świątyni jako istniejącej i ofiarach w niej dokonywanych, podczas gdy Biblia uczy o jej zniszczeniu wraz z całym miastem w 607 roku p.n.e. Księga ta naucza również o powrocie naczyń świątyni, które rzekomo miały powrócić do Jerozolimy za czasów Jeremiasza, podczas gdy Biblia poucza, że powróciły one za czasów Zorobabela i Ezdrasza. Mówi ona, że Bóg słucha modlitw umarłych, bo Jeremiasz po śmierci miał się modlić za Izrael - i to jest chyba główną przyczyną, iż rzymsko-katolicy uznali ten apokryf za należący do kanonu). Jest ona sprzeczną z Księgą Jeremiasza, gdyż głosi, że babilońska niewola trwała przynajmniej przez siedem pokoleń. Również 1 i 2 Księga Machabeuszów zawierają dużo błędów. Druga księga zawiera legendy i baśnie. Według niej Jeremiasz miał schować przybytek (który wówczas już nie istniał), arkę i złoty ołtarz na górze Nebo. Usprawiedliwia ona samobójstwo, a także uświęca modlitwy i ofiary za zmarłych - dlatego rzymsko-katolicy uznają ją jako należącą do kanonu. Dodatki do Księgi Estery są sprzeczne z księgą tej nazwy w Biblii i wprowadzają zamieszanie w jej opowiadanie. Dodatki są napisane w języku greckim. Są to dekrety królewskie, sen Mardocheusza i Estery oraz kilka urywków historycznych. Dodatki te umieszczane są na końcu księgi. Dodatki do Księgi Daniela, tak zwana rzekoma modlitwa trzech młodzieńców w piecu ognistym, nie jest właściwie modlitwą, lecz medytacją, niestosowną do tej sytuacji oraz podaje niektóre szczegóły niezgodne z prawdziwym opisem. Historia Suzanny zawiera grę słów dowodzącą, iż była napisana po grecku. Legenda Bela i Smoka jest tworem wyobraźni. Tak więc apokryfy stoją w sprzeczności z Biblią. Nie mogą być one częścią Pisma Świętego. Gdyby nią były, to Żydzi, którzy byli uznanymi Bożymi opiekunami Pisma Świętego, przyjęliby je za część Biblii i strzegliby ich jako takich. Fakt bowiem, że Bóg naznaczył ich jako kustoszów objawienia Starego Testamentu, świadczy, iż Bóg nie wybrałby ich na opiekunów Biblii, gdyby nie byli oni zdolni przyjąć objawienia Bożego i strzec tylko to, co było objawieniem Bożym. Prawdziwy Stary Testament jest w swych księgach i swej nauce. Księgi te doszły do nas dobrze zabezpieczone i uznane. Możemy więc spokojnie przyjąć 24 księgi Zakonu, Proroków i Pism, lub 39 ksiąg Autoryzowanej Wersji Pism Starego Testamentu. MYŚL GŁÓWNA "Kamieniem węgielnym judaizmu jest dziesięcioro przykazań - czyli Dekalog".

 

« poprzedni artykuł		następny artykuł »